Gospodarstwa opiekuńcze to forma gospodarowania polegająca na połączeniu działalności rolniczej z opieką nad osobami potrzebującymi wsparcia.
Rolnictwo społeczne (rolnictwo zaangażowane społecznie) to idea powiązania wielofunkcyjności gospodarstw rolnych z usługami opiekuńczymi/zdrowotnymi, integracyjnymi oraz przedsiębiorczością społeczną. Chodzi tu o fakt wykorzystania zasobów rolnych do wytworzenia świadczeń społecznych na obszarach wiejskich tj.: terapia, rehabilitacja, socjoterapia, resocjalizacja, chronione miejsca pracy, opieka nad dzieckiem, osobami starszymi i zależnymi, uczenie się przez całe życie oraz szereg innych usług, sprzyjających integracji społecznej.
W ramach funkcji społecznych gospodarstwo rolne może spełniać zadania w zakresie:
- reedukacji i resocjalizacji (np. osób opuszczających zakłady penitencjarne),
- terapii (przywracaniu zdrowia chorym ludziom za pomocą różnych środków i zabiegów),
- integracji na rynku pracy (aktywizacji zawodowej) działań pedagogicznych,
- usług opiekuńczych (zaspokajania codziennych potrzeb życiowych, zapewnianiu opieki higienicznej, pielęgnacji zleconej przez lekarza, zapewnieniu kontaktów z otoczeniem),
- włączenia społecznego (proces włączania jednostek, grup czy kategorii społecznych w funkcjonowanie szerszego społeczeństwa).
Zaprezentowana powyżej definicja gospodarstwa opiekuńczego zakłada, że jest ono formą wsparcia w zakresie opieki i integracji społecznej realizowaną w ramach gospodarstwa prowadzącego działalność rolniczą. W powstawanie i prowadzenie gospodarstwa opiekuńczego muszą być zaangażowane osoby prowadzące działalność rolniczą bądź osoby będące domownikami w gospodarstwach rolniczych. Świadczenie usług opiekuńczych wymaga jednak założenia nowego podmiotu (firmy bądź podmiotu ekonomii społecznej) lub nawiązania współpracy z już istniejącą firmą, stowarzyszeniem, fundacją lub spółdzielnią socjalną.
Działalność rolnicza daje możliwość prowadzenia zróżnicowanych form terapii dla osób starszych lub chorych m.in.:
-pomoc w drobnych pracach polowych lub ogrodowych,
-zapewnienie kontaktu ze zwierzętami,
-wspólne przetwórstwo płodów rolnych,
-przygotowanie potraw regionalnych,
-tradycyjne rzemiosło artystyczne i rękodzieło,
-inne prace związane z codziennym funkcjonowaniem gospodarstwa rolnego.
Opieka nad osobami potrzebującymi może być prowadzona dwojako – może to być dom opieki dziennej (np. klub seniora) lub dom opieki całodobowej (zapewnienie opieki wraz z miejscem zamieszkania). Działalność opiekuńcza jest polecana szczególnie rolnikom, którzy poszukują możliwości zwiększenia dochodów swoich gospodarstw, a jednocześnie chcą podejmować działania oparte na poczuciu misji – chęci pomagania osobom w trudnej sytuacji oraz rzecz społeczności lokalnej. Dostępne warianty świadczenia usług opiekuńczych powodują, że mogą być one podejmowane przez bardzo różne gospodarstwa rolne, zarówno te duże jaki i niewielkie gospodarstwa rodzinne. Działalność opiekuńcza może być realizowana w ramach podmiotu ekonomii społecznej współpracującego z samorządem lub w formie działalności gospodarczej.
Gospodarstwa takie już funkcjonują w Europie: w Szwecji, Holandii. W Polsce działają komercyjne gospodarstwa opiekuńcze w różnych regionach kraju, natomiast pierwsze kroki instytucjonalne skierowane w stronę wsparcia tego typu projektów trwają już od dłuższego czasu w woj. kujawsko-pomorskim. Jest to projekt pilotażowy (realizowany od stycznia 2017r. do czerwca 2018r. przez Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego) „Zielona opieka – gospodarstwa opiekuńcze w woj. kujawsko-pomorskim”. Jest on finansowany z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020. Na terenie woj. kujawsko-pomorskiego funkcjonuje 15 tego typu gospodarstw, a z usługi opiekuńczej na razie korzysta 76 podopiecznych.
Źródło: http://witrynawiejska.org.pl/component/k2/item/46721-gospodarstwa-opiekuncze
Informacje ze stron internetowych:
http://www.gospodarstwa-opiekuncze.pl/
PRZYKŁADY GOSPODARSTW OPIEKUŃCZYCH W INNYCH KRAJACH:
Norwegia
Gospodarstwo Stene Store, oprócz prowadzenia zwyczajnej działalności rolniczej, świadczy również usługi w zakresie opieki dziennej dla osób cierpiących na demencję. Oferta usług opiekuńczych została stworzona we współpracy z władzami gminy Fredrikstad. Jej fundamentem jest fakt, że przebywanie oraz praca w gospodarstwie są dla osób potrzebujących interesującymi i odprężającymi zajęciami, które dostarczają im wiele radości. Farma prowadzona jest przez małżeństwo Mony i Ketila Andrea z dziećmi. Małżonkowie wykonują większość prac gospodarskich, związanych zarówno z produkcją rolniczą, jak i usługami opiekuńczymi. Dzięki współpracy z gminą, która finansuje etaty, rolnicy zatrudniają dodatkowo wyspecjalizowanego opiekuna (w pełnym wymiarze czasu pracy) oraz pielęgniarkę (w niepełnym wymiarze czasu pracy). Ich wsparcie pozwala utrzymać wysoki standard opieki nad cierpiącymi na demencję osobami. Oferta gospodarstwa Stene Store i Onsøy kierowana jest głównie do osób poniżej 65 roku życia cierpiących z powodu zaburzeń pamięci. W szczególnych przypadkach także do osób starszych, cierpiących na demencję, ale sprawnych fizycznie ponieważ realia codziennego funkcjonowania gospodarstwa powodują, że wsparciem mogą być objęte jedynie osoby, które są w stanie samodzielnie się poruszać. Głównym celem, jaki wyznacza sobie małżeństwo Andrea w swojej działalności opiekuńczej jest tworzenie przyjaznego miejsca, w którym zarówno opiekunowie, jak i podopieczni, mogą miło i aktywnie spędzać czas. Dzień na farmie składa się przede wszystkim z dużej liczby zajęć na świeżym powietrzu. Osoby korzystające z oferty gospodarstwa pomagają w prostych pracach gospodarskich np. zajmują się kurczętami, pielęgnują ogród, wspólnie gotują, robią przetwory oraz spędzają czas przy wspólnym stole. Podopieczni lubią także wędrówki po okolicznych lasach, w czasie których wykonują proste prace i zbierają jagody. Gospodarze dążą do tego, by mogli oni cieszyć się aktywnym życiem tak długo, jak tylko to możliwe. Przebywanie w gospodarstwie pozwala im wartościowo spędzać czas i daje możliwość kontaktowania się z ludźmi spoza najbliższej rodziny. Dostarczanie pozytywnych doświadczeń osobom cierpiącym na demencję nie jest jedynym efektem funkcjonowania gospodarstwa. Dzięki pracy w gospodarstwie, osoby chore dłużej utrzymują dobrą formę, co odciąża system opieki zdrowotnej. Możliwość korzystania z opieki dziennej jest niezwykle ważna dla członków rodzin pacjentów. Dzięki niej mogą oni normalnie uczyć się, pracować oraz odpoczywać od codziennych obowiązków. Gospodarstwo odgrywa zatem istotną rolę z punktu widzenia całej lokalnej społeczności.
Źródło: http://www.stenestore.no/
Szkocja
Ballichery Farm – Farm to work – Gospodarstwo jest przedsięwzięciem rodzinnym, a jego założycielka, Caroline Matheson posiada wieloletnie doświadczenie w pracy pielęgniarki i położnej. Z kolei jej mąż jest doświadczonym rolnikiem, który od ponad 30 lat zajmuje się uprawą zbóż i hodowlą zwierząt. Mathesonowie gospodarują na 400 akrach (ok. 160 ha). Działalność rolnicza „Ballichery Farm” jest bardzo zdywersyfikowana. Uprawia się tu pszenicę, rzepak, jęczmień browarny oraz warzywa, które są sprzedawane we własnym sklepiku. Gospodarstwo jest ponadto pełne zwierząt. Produkuje się tu jagnięta rzeźne (stado 100 owiec) oraz cielęta. Utrzymywane jest także niewielkie stado świń ras rzadkich. Na wolnym wybiegu hodowane są kury nioski. Atrakcją dla podopiecznych są ponadto 2 kucyki. „Ballichery Farm” pomaga osobom zmagającym się z problemami zdrowotnymi i/lub niepełnosprawnością w powrocie na rynek pracy. Podstawowym oddziaływaniem terapeutycznym jest tu zwyczajna praca w gospodarstwie, która sprzyja poprawie zarówno kondycji fizycznej, jak i psychicznej osób potrzebujących. Dla każdego podopiecznego przygotowywany jest indywidualny plan pracy, tak by jej charakter w jak największym stopniu odpowiadał predyspozycjom i potrzebom danej osoby. Dodatkiem do zajęć gospodarskich jest doradztwo oraz coaching, które pomagają kształtować umiejętności przydatne w poszukiwaniu i wykonywaniu pracy zawodowej. Gospodarstwo odnosi liczne sukcesy w aktywizowaniu osób będących klientami pomocy społecznej. Wielu podopiecznych dzięki pobytowi w „Ballichery Farm” znajduje zatrudnienie na otwartym rynku pracy, podejmuje edukację lub aktywność społeczną. Z usług „Ballichery Farm” korzystać mogą na własne życzenie osoby prywatne. Zawierane są także większe kontrakty na świadczenie usługi z podmiotami publicznymi, prywatnymi oraz organizacjami pozarządowymi.
Źródło: http://www.farmtowork.co.uk/
